sesin şiddetini artırarak kişinin daha iyi duymasını sağlar

Site De Rencontre 100 Gratuit 72. Sesin bir enerji olduğunu ve sesin oluşabilmesi için titreşim hareketinin olması gerektiğini önceki yazılarımızda anlatmıştık. Sesin ne olduğu ve ses dalgasının nasıl oluştuğu ile ilgili detaylı bilgi için “Ses Nedir? Ses Dalgası Nasıl Oluşur?” adlı yazımızı inceleyebilirsiniz. Sesin yayılması ve sesin hızı ile ilgili detaylı bilgi için “Sesin Hızı Kaçtır ve Ses Hızına Etki Eden Faktörler Nelerdir?” adlı yazımızı inceleyebilirsiniz. Bu yazımızda sesin özelliklerini ele alacağız. Sesin özellikleri denildiği zaman şu 3 kavram karşımıza çıkmaktadır. 1. Sesin Yüksekliği 2. Sesin Şiddeti 3. Sesin Tınısı 1. Sesin Yüksekliği Sesin yüksekliği, sesin ince veya kalın işitilmesine sebep olan ses özelliğidir. Sesin inceliğini, kalınlığını anlayabilmek için de sesin frekansına bakmamız gerekir. * Ses dalgalarının frekansı yüksekse ses incedir. * Ses dalgalarının frekansı düşükse ses kalındır. Sesin Yüksekliği İnceliği, Kalınlığı Nelere Bağlıdır? * Telin Boyu Telin boyu uzadıkça titreşme miktarı ve frekansı azalır. Frekansı azaldığı için de ses kalınlaşır. * Telin Kalınlığı Telin kalınlığı arttıkça titreşme miktarı ve frekansı azalır. Ses kalınlaşır. * Telin Gerginliği Telin gerginliği arttıkça frekansı artar. Ses incelir. * Telin Cinsi Telin cinsi değişirse frekans değişir. Sesin frekansı, üretildiği telin cinsine bağlıdır. Şişeler ile Ses Deneyi Şekildeki gibi şişeler farklı miktarlarda suyla dolduruyor. * Şişelere eşit kuvvet uygulanarak vurulduğunda; Bu durumda su titreşir. Su miktarı ne kadar fazla ise titreşim o kadar az olacaktır. Titreşim az olacağından frekans da az olur. Buna göre frekans sıralamaları 1>2>3>4 tür. Vurulduğunda çıkan ses ise 1En ince 2İnce, 3Kalın, 4En kalın * Şişelere eşit miktarda üflendiğinde; Bu durumda şişelerin içindeki hava titreşir. Hava miktarı ne kadar fazla ise titreşim ve frekans o kadar azdır. Buna göre frekans sıralamaları 3>2>1 olur. Üflendiğinde çıkan ses ise 1En Kalın, 2Kalın, 3İnce, 4En ince 2. Ses Şiddeti Ses şiddeti birim zamanda birim yüzeyden geçen ses enerjisidir. Yani ses dalgası ne kadar çok enerjiye sahip olursa o kadar şiddetlidir. Şiddetli olmayan ses dalgaları ise zayıf ses üretirler. Ses Şiddetinin İlgili Olduğu Kavramlar *** Ses şiddeti, sesin genliği ile ilişkilidir. Ses genliği artarsa ses şiddeti de artar, azalırsa ses şiddeti de azalır. *** Tele uygulanan kuvvet, telin enerjisini, genliğini ve ses şiddetini artırır. *** Sesin şiddetli olması durumunda “bol ve güçlü olarak çıkan” anlamında “sesin gürlüğü” ifadesi kullanılır. Bu nedenle “sesin gürlüğü” denildiğinde sesin şiddeti özelliğine bakılmalıdır. *** Ses düzeyi, ses şiddetinin bir ölçüsüdür. Ancak sesin şiddeti demek değildir. Ses düzeyi birimi Desibell dBdir. İnsanlar 0 dB ile 160 dB arasını iştebilir. 160 dB ve üzerindeki sesler kulak zarına hasar verebilir. NOT dB ölçüm değerleri arasında 10’ar kat vardır. Örnek Yaprak Hışırtısı 10 dB Fısıltı 20 dB Normal Konuşma60 dB Yukarıda verilen değerlere göre fısıltı, yaprak hışırtısının 2 katı değil, 10 katıdır. Normal konuşma, fısıltının 3 katı değil, 10 üzeri 4 10000 katıdır. Normal konuşma, yaprak hışırtısının 10 üzeri 5 100000 katıdır. 3. Sesin Tınısı Sesleri ayırt etmemizi sağlayan ses özelliğidir. Aynı sesin çeşitli ses kaynaklarından çıkarken gösterdiği farklılığa denir. Örnek Aynı notayı tonu çalan bir kemanla bir flüt arasındaki fark sesin tınısıdır. Osiloskop Nedir? Osiloskop Cihazı Ne işe Yarar? Ses dalgalarının özellikleri osiloskop adı verilen bir cihaz ile incelenir. Ses, bir mikrofon yardımıyla elektrik sinyallerine dönüştürülür. Bu elektrik sinyalleri osiloskop ekranında dalga olarak görülür. Böylece sesin frekansı ve genliği ölçülür. Ses ile ilgili detaylı bilgi edinmek için “Sesin Rezonansı, Sesin Yansıması ve Soğurulması” adlı yazımıza tıklayabilirsiniz. Müzik ve Fen ile ilgili bilgi edinmek için “Müzik ve Fen” adlı yazımıza tıklayabilirsiniz. Etiketler desibell, osiloskop, osiloskop ne işe yarar, osiloskop nedir, ses deneyleri, ses düzeyi, sesin enerjisi, sesin gürlüğü, sesin inceliği kalınlığı, sesin tınısı, Şişeler ile Ses Deneyi Sesin farklı ortamlardaki yayılma hızı nedir?1- Ses Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin oluşturduğu tanecikli maddesel ortamlarda dalgasal olarak dalga şeklinde yayılabilen enerji türüne ses denir. Ses, titreşimlerden oluşan bir enerji türüdür.• Ses veren her madde veya cisme ses kaynağı denir. • Ses kaynakları titreşerek ses meydana getirir. • Sesin oluşabilmesi için mutlaka titreşim hareketinin gerçekleşmesi gerekir. • Titreşim, bir cismin ileri geri gidip gelme hareketidir. Ses veren her şey titreşir ve titreşen cisimler ses oluşturur. • Çevremizde ses çıkaran sayısız varlık vardır. İnsanlar, hayvanlar, taşıtlar, müzik aletleri, şelale, rüzgâr, yağmur ses çıkaran varlıklardandır. • Ses kaynağından yayılan ses titreşimleri kulak tarafından duyulabilir. Fakat insan kulağı bütün ses titreşimlerini duyamaz. Frekansının uygun olması gerekir • İnsanların birbirleriyle iletişim kurmaları, duygu ve düşüncelerini aktarabilmeleri için konuşmaları gerekir. Konuşmanın temel öğesi sestir ve insan sesi de titreşim sonucu oluşur. • Ses veren ses kaynakları esnektir ve esnek olan cisimler ses dalgaları oluşturabilir veya ses dalgalarını 1- İnsanların ses çıkarması da titreşimle olur. Gırtlakta bulunan ses telleri soluk verme olayı sırasında akciğerlerden dışarı verilen hava ile titreşerek ses çıkmasını Sesin Özellikleri Sesleri birbirinden ayıran üç özellik vardır. Bunlar sesin şiddeti, sesin yüksekliği ve sesin Sesin Şiddeti Sesin zayıf veya kuvvetli olmasına sesin şiddeti denir. Sesin şiddeti desibel dB birimi ile belirtilir. 0 – 60 dB arasındaki sesler insan kulağını rahatsız Sesin Tınısı Aynı sesin çeşitli müzik aletlerinden çıktığı zaman gösterdiği farklılığa sesin tınısı denir. Tını, sesin farklılığını ifade eden bir terimdir. Aynı notayı tonu çalan bir kemanla bir flüt arasındaki temel fark, tını farkıdır ve bu nedenler farklı sesler çıkar. Enstrümanların yapıldığı malzemelerin farklı olması, enstrümanların oluşturduğu sesin farklı bir tınıda olmasını sağlar.c Sesin Yüksekliği Frekansı İnce sesi kalın sesten ayıran özelliğe sesin yüksekliği denir. Ses yüksekliği, ses kaynağının titreşme hızına bağlıdır. Ses kaynakları hızlı titreştiği zaman sesin yüksekliği artar ve ses ince tiz çıkar. Ses kaynakları yavaş titreştiği zaman sesin yüksekliği azalır ve ses kalın pes çıkar. Ses kaynağının 1 saniyedeki titreşim sayısına frekans denir. Frekans birimi hertz’dir ve Hz ile gösterilir. Frekansı büyük olan ses kaynağı ince, frekansı küçük olan ses kaynağı kalın ses verir. Sesin yüksekliği ses kaynağı olarak kullanılan telin boyuna, gerginliğine, kalınlığın kesitine ve cinsine bağlıdır. • Kalınlıkları farklı, diğer özellikleri aynı olan iki telin verdiği seslerin yükseklikleri frekansları farklıdır. İnce telin verdiği sesin yüksekliği frekansı daha fazladır yani sesi incedir. • Cinsleri farklı, diğer özellikleri aynı iki telin verdiği seslerin yükseklikleri frekansları farklıdır. • Gerginlikleri farklı, diğer özellikleri aynı olan iki telin verdiği seslerin yükseklikleri frekansları farklıdır. Gergin telin verdiği sesin yüksekliği frekansı daha fazladır yani sesi incedir. • Uzunlukları farklı, diğer özellikleri aynı olan iki telin verdiği seslerin yükseklikleri frekansları farklıdır. Uzun telin verdiği sesin yüksekliği frekansı daha fazladır yani sesi Ses Kirliliği Sesin abartılı ve gelişi güzel kullanılması sonucu ses kirliliği ortaya çıkar. Ses kirliliğine gürültü denir. Ses kirliliği insan sağlığı için çok zararlıdır. Ses şiddeti birimi desibeldir dB. İşitilebilen en hafif sesin şiddeti 0 sıfır desibel olarak kabul edilir. Buna işitme eşiği denir. Normal konuşma sesi 30 – 60 dB arasındadır. İnsan kulağı, frekansı 20 titreşim/saniyeden küçük olan sesleri işitmez fakat bu seslerden olumsuz etkilenir. Ses altı denilen bu titreşimlerin etkisinde uzun süre kalan insanlarda sağırlıklar görülmektedir.4- Sesin Yayılması Ses maddesel ortamlarda yayılabilir yani sesin yayılabilmesi için maddesel ortama dolayısıyla taneciklere ihtiyaç vardır. Bu nedenle ses katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerde yayılır. Boşlukta, maddesel ortam tanecik olmadığı ses boşlukta yayılmaz. Ses dalgalar halinde yayılır. Ses dalgaları su dalgalarına benzer ve su dalgaları gibi dairesel küresel dalgalar şeklinde olarak yayılırlar. Ses dalgaları da su dalgaları gibi bir noktadan başlayarak başka bir noktaya doğru hareket eder. Su dalgalarını oluşturan kaynağın yakınında su dalgaları belirgindir ve su dalgaları kaynaktan uzaklaştıkça daha az belirgin hale gelir. Ses dalgaları da su dalgaları gibi kaynağa yakın yerlerde şiddetlidir belirgindir ve kaynaktan uzaklaşıldıkça ses dalgalarının şiddeti azalır. Bunun nedeni, kaynağa yakın yerlerde ses dalgalarının enerjisinin fazla olması ve ses kaynağından uzaklaşıldıkça ses dalgalarının enerjisinin azalmasıdır. Ses dalgaları ile su dalgaları arasındaki fark ise, su dalgaları görünebilir ve su dalgaları sadece suyun yüzeyinde yayılır. Ses dalgaları ise görünmez ve ses dalgaları her doğrultuda küresel olarak yayılır. Ses kaynağından çıkan ses dalgaları kaynaktan enerji taşırlar. Bu enerji, çeşitli ortamlar tarafından iletilir. Ses enerjisi iletilirken sesin yayıldığı ortamdaki yani tanecikler yer değiştirmez yani yayılmaz. Yayılan yani yer değiştiren madde veya tanecik değil, hareket enerjisidir. Ses kaynağından çıkan ses dalgaları, yayıldığı ortamdaki maddenin taneciklerini titreştirir. Titreşen tanecik etrafındaki diğer tanecikleri titreştirir ve bu nedenle ses bir tanecikten diğerine yayılır. Ses tanecikten taneciğe yayıldığı için tanecikler arasındaki boşluk ne kadar az ise sesin yayılma hızı o kadar fazla olur. Yani sesin yayılma hızı en fazla katılara da sonra sıvı sonra da gazlardadır. Fakat ses dalgaları gaz halindeki maddelerde en uzağa gider. Cisimlerin titreşmesi ile meydana gelen sesin kulağımıza kadar gelebilmesi için ses kaynağı ile kulağımız arasında katı – sıvı – gaz gibi esnek bir ortamın bulunması 1- Sesin oluşabilmesi için titreşimin belli bir değerde olması gerekir. 2- Ses dalgaları havada 340 m/s yol alır. Suda 1453 m/s hızla yol alır. Katılarda yaklaşık olarak 5000 m/s hızla yayılır. 3- Güneş’in yaydığı ışık Dünya’ya ulaştığı halde Güneş’te oluşan patlamaların sesi duyulamaz. Bunun nedeni sesin yayılması için maddesel ortam gereklidir. Uzay boşluğunda maddesel ortam olmadığı için Güneş’te oluşan patlamalar duyulamaz. 4- Saat, hava dolu fanusta iken çalarsa sesi duyulabilir. Fakat havası tamamen boşaltılmış fanusta çalarsa sesi duyulamaz. Bunun nedeni, sesin boşlukta yayılamaması ve sesin yayılabilmesi için maddeye ihtiyaç duymasıdır. 5- İnsanların duyabileceği ve üretebileceği seslerin belli frekans değerleri vardır. Normal bir insan kulağı 20Hz ile 20000 Hz arasındaki sesleri duyabilir. Frekansı 20000 Hz’in üstünde olan sese ultrasonik ses 1- Bir kaynağın oluşturduğu ses kulağa nasıl ulaşır? 2- Güneş’in yaydığı ışık Dünya’ya ulaştığı halde Güneş’te meydana gelen patlamaların sesi niçin duyulamaz? Sesin yayılabilmesi için maddesel ortam gereklidir. 3- Durgun suya taş atılınca ne olur? Taşın suya değdiği noktadan itibaren dairesel su dalgaları oluşur.5- Sesin Yayılma Hızına Etki Eden Faktörler a Ortam Sıcaklığı Sıcaklık arttıkça taneciklerin titreşim hızı yani kinetik enerjisi artacağından sesin yayılma hızı artar. Sesin 0ºC de havada yayılma hızı 331m/s olduğu halde 20ºC de 344 m/sdir. Sıcaklık artıkça sesin o ortamdaki yayılma hızı da artar.b Ortamın Cinsi Sesin yayıldığı ortamın cinsi, sesin farklı hızlarda yayılmasına neden olur. Sesin hızlı yayılabilmesi için tanecikler arasındaki boşluğun az ve taneciklerin düzenli olması gerekir. Sesin yayılma hızı, katı, sıvı ve gazlarda farklıdır. Ses, en yavaş gazlarda, sonra sıvılarda, en hızlı katılarda yayılır. Katı haldeki maddelerde de sesin yayılma hızı farklıdır.NOT 1- SES DALGALARININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Dalgalar genel olarak, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Elektromanyetik dalgalar, yayılmak için bir ortama ihtiyaç duymazlar ve boşlukta da yayılabilirler. Mekanik dalgalar ise, enerjilerini aktarabilmek için ortam taneciklerine ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden boşlukta örneğin uzayda yayılamazlar. Ses dalgaları da mekanik dalgalar olduklarından yayılmak için maddesel bir ortama ihtiyaç duyarlar. Ses, nesnelerin titreşiminden meydana gelen ve uygun bir ortam içerisinde hava, su vb. bir yerden başka bir yere, sıkışma compressions ve genleşmeler rarefactions şeklinde ilerleyen bir dalgadır. Dolayısıyla ses, bir basınç dalgasıdır.• 1960 tarihli bu fotoğrafta, özel bir ses merceği ve özel bir görüntüleme yöntemi kullanılarak, sol tarafta görülen kornadan çıkan ses dalgalarının görüntüsü elde edilebilmiştir. Bell Telephone Laboratory2- FREKANS SIKLIK Bir dalganın frekansı, dalganın hava veya başka bir ortam içinden geçerken ortamdaki partiküllerin ne sıklıkta titreştiğine bağlıdır. Frekans ileri geri titreşimlerin zamana bağlı olarak ölçülmesi ile hesaplanır. Saniyedeki titreşim sayısı özel olarak Hertz birimi ile ifade Hertz = 1 döngü/saniyeYüksek frekans değerleri için Hertz’in bin katı olan kilohertz’ kHz birimi kullanılır. İnsan kulağının duyabildiği sesler 20 ile 20000 Hz 20kHz arasında frekansa sahip olabilir. Eğer bir frekans 20 Hz’ in altında ise bu tür titreşimlere ses altı titreşimler, frekans 20 kHz’ in üzerinde ise bunlara da ses üstü titreşimler GENLİK AMPLİTÜD Genlik, ses dalgalarının dikey büyüklüğünün bir ölçüsüdür. Ses dalgalarını oluşturan sıkışma ve genleşmeler arasındaki fark, dalgaların genliğini belirler. Ses dalgaları havada veya başka bir ortamda titreşen objeler tarafından üretilir. Örneğin titreştirilen bir gitar teli, yaptığı periyodik salınım hareketi ile hava moleküllerinin belli bir frekansta sıkışmasını ve genleşmesini sağlar. Bu şekilde teldeki enerji havaya iletilmiş olur. Enerjinin miktarı, teldeki titreşim genliğine bağlıdır. Eğer tele fazla enerji yüklenirse, tel daha büyük bir genlikle titreşir. Teldeki titreşim genliği ne kadar fazla ise ortam tanecikleri örneğin hava molekülleri tarafından taşınan enerji de o kadar fazladır. Enerji ne kadar fazla ise sesin şiddeti de o kadar büyük olacaktır. Bu ifadeler, titreşen tüm cisimler için DALGA BOYU Bir dalganın ardışık iki tepe veya iki çukur noktası arasındaki mesafe dalga boyunu verir. Dalga boyu λ lamda ile TON Müzikte, diatonik doğal major gamda bir tam aralık’ olarak tanımlanan ton, belli bir frekansta ve perdede üretilen saf ses anlamında kullanılır. Örneğin bir ses çatalı diyapazon titreştirildiğinde ortaya çıkan 440 Hz frekansındaki Do ’ notası, saf bir tondur. Saf tonlar doğal ortamda fazla karşılaşılmayan ve genellikle müzik aletleri veya ses üreteçleri aracılığıyla üretilen seslerdir. Yüksek frekanslı yüksek perdeden sesler tiz, düşük frekanslı düşük perdeden sesler pes bas olarak algılanır. 6- TINI Sesin rengini’ ifade eden bir terimdir. Aynı oktavda, aynı notayı tonu aynı yoğunlukta ve aynı uzunlukta çalan bir kemanla bir flüt arasındaki temel fark, tını farkı’dır. Enstrümanları oluşturan bileşenlerin doğal frekanslarındaki farklılıklar, sonuçta oluşan sesin farklı bir tınıda olmasını sağlar. Bu sayede, farklı müzik aletlerinden çıkan özdeş notaları kolaylıkla ayırt edebiliriz. Tını, sesin harmonik doğuşkan yapısına bağlı olarak SESİN ŞİDDETİ Şiddet, ses dalgalarının taşıdıkları enerjiye bağlı olarak birim alan uyguladıkları kuvvettir. Birimi genellikle metrekare başına Watt’ W/m2 olarak ifade edilir. Sesin şiddeti, ses kaynağına olan uzaklığın karesi ile ters DESİBEL DB İnsan kulağı çok düşük ve çok yüksek şiddette sesleri duyabilme yeteneğine sahiptir. İnsan kulağının algılayabileceği en düşük ses şiddeti, eşik şiddet olarak bilinir. Kulağa zarar vermeden işitilebilen en yüksek sesin şiddeti ise, eşik şiddetinin yaklaşık 1 milyon katı kadardır. İnsan kulağının şiddet algı aralığı bu kadar geniş olduğundan, şiddet ölçümü için kullanılan ölçek de 10’un katları, yani logaritmik olarak düzenlenmiştir. Buna desibel ölçeği denir. Sıfır desibel mutlak sessizliği değil; işitilemeyecek kadar düşük ses şiddetini ortalama W/m2 gösterir. Desibel, bir oranı veya göreceli bir değeri gösterir ve bel’ biriminin 10 katıdır. Alexander Graham Bell’ in anısına bel adı verilen birim, iki farklı büyüklüğün oranının logaritması olarak tanımlanmaktadır. Yani 1 bel’, birbirlerine oranları 10 olan iki büyüklüğü göstermektedir örneğin 200/20. Bu oranın çok büyük olmasından dolayı ”Desibel” adı verilen ve oranların logaritmasının 10 katı olarak tanımlanan birim daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu sayılardan biri bilinen bir sayı olarak alındığından, Desibel; söz konusu bir büyüklüğün Pi referans büyüklüğe Pref oranının logaritmasının 10 katıdır dB= [Pi/Pref]. dBA ise insan kulağının en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekansların özellikle vurgulandığı bir ses değerlendirmesi birimidir. Gürültü azaltması veya kontrolünde çok kullanılan dBA birimi, ses yüksekliğinin sübjektif değerlendirmesi ile ilişkili bir kavramdır. Eşik şiddetindeki ses sıfır’ desibeldir ve W/m2 değerine eşdeğerdir. 10 kat daha şiddetli ses W/m2; yani 10 dB iken, 100 kat daha şiddetli ses 20 dB’dir. Aşağıdaki tabloda, günlük hayatta sıklıkla karşılaştığımız bazı ses kaynakları ve bunların ürettiği seslerin desibel olarak şiddetleri karşılaştırma amacıyla dalgaları enerjilerini 3 boyutlu ortamda taşırken, kaynaktan uzaklaştıkça ses dalgalarının şiddeti azalır. Artan uzaklıkla birlikte ses dalgalarının şiddetinin azalması ses dalgalarındaki enerjinin daha geniş alanlara yayılmasından kaynaklanır. Ses dalgaları 2 boyutlu bir ortamda dairesel olarak yayılır. Enerji korunduğu için enerjinin yayıldığı alan arttıkça güç azalmalıdır. Şiddet ve uzaklık arasındaki ilişki ters-kare ilişkisidir. Bu yüzden kaynağa olan uzaklık 2 katına çıktığında şiddet ¼ üne düşer. Benzer şekilde kaynağa olan uzaklık ¼ üne düştüğünde şiddet 16 katına çıkar. Uzaklık arttıkça sesin şiddeti, uzaklığın karesi oranında azaltır. Aşağıdaki tabloda şiddet ve uzaklık arasındaki ilişki gösterilmiştir9- REZONANS Frekansları aynı olan ses kaynaklarından biri titreştiğinde, diğer ses kaynağının etkiyle titreşmesine rezonans SES KAYDI İlk ses kaydı fonograf denen bir araçla yapılmıştır. Thomas Edison tarafından 1877’de icat edilmiştir. Zamanla bu alanda çeşitli araçlar geliştirilmiştir. Gramafon, teyp ve modern stüdyolardaki kayıt araçlarıdır. İlk ses kaydı fonografta sesler, mum silindirlere kayıt yapılıyordu. Dönen taş plaklara kaydedilir. Sesin banda kaydedilmesiyle ses kaydı gelişti. Sesli bir filmde ses, filmin kenarına kaydedilir. Müzik kasetleri, sesin kaset içinde banda kaydedilmesiyle istediğimiz zaman, kaset çalarla tekrar sese dönüştürmemizi sağlar. Bu yazımızda, sizlere Sesin Şiddetini Artıran Cihazlar Aletler Nelerdir Kısaca bu konu hakkında bilgiler vereceğiz. Boğazımızda bulunan ses tellerinin yarattığı titreşim hareketine dilimiz şekil verir ve bu sayede ses oluşur. Ses, havada bulunan taneciklerin boğazımızdan çıkan titreşimden etkilenmesi sonucunda oluşmaktadır. Çıkardığımız sesten çıkan titreşim, karşımızdakinin kulak zarını titreştirir ve bu sayede karşımızdaki sesimizi duyar. Eski zamanlardan beri çeşitli amaçlar ile sesin şiddetini yükseltmek için bazı aletler kullanılmıştır. Bunlardan en ilkel olanı dar bir uçtan geniş bir uca doğru açılan megafonlardır. Zamanla megafonlar, elektronik hale gelmişlerdir. Bunun yanı sıra kullanılan bir diğer alet ise mikrofon ve hoparlörlerdir. Mikrofonlar, ses dalgalarını kayıt ederler ve bu dalgalar, hoparlörler aracılığı ile tekrar dışarıya verilerek sesin şiddeti son derece yükseltilebilir. Cevap Sesin şiddetini artırarak kişinin daha iyi duymasını sağlar sorusunun cevabı;İşitme cihazı İşitme problemi yaşayan bazı insanlar işitme cihazı kullanırlar. Bu cihazlar, sesin şiddetini arttırarak kişinin daha iyi duymasını sağlar. Stetoskop Doktorlar hastaları muayene ederken stetoskop denilen bir alet işitme cihazları veya sistemleri, sağırlık hastalığı gibi duyma engellilere özellikle işitme alanında yardımcı olabilen cihazları sesleri yakalar, seslerin şiddetini artırır ve kulak kanalına, oradan da orta kulak yoluyla işitme sinirlerinin bulunduğu iç kulağa Cihazları Hangi Durumlarda Kullanılır?Hastada mevcut işitme kaybının ilaç ya da ameliyatla düzelme ihtimalinin olmadığı veya düzelme ihtimali olsa bile özellikle ameliyatların riskli bulunması durumunda işitme cihazı kullanılır. Genellikle iç kulakla ilgili sensörinöral işitme kayıplarında ancak bazen orta kulak problemlerinde de kullanılırlar. İşitmenin tamamen kaybolduğu durumlarda ise işitme cihazı fayda Cihazı Tipleri CIC Completely In the Canal – Tamamen Kanal İçi ITC In The Canal – Kanal İçi ITE In The Ear – Kulak İçi RIC / RITE Receiver In Canal – Kanal İçi Hoparlör ,Receiver In The Ear – Kulak İçi Hoparlör BTE Behind The Ear – Kulak Arkası BTE SP Behind The Ear SuperPower – Süper Güçlü Kulak Arkası SES SESİN ŞİDDETİ NEDİR? Sesin kulak tarafından duyulan yüksekliğine sesin şiddeti denir,sesin şiddeti Kulağa gelen ses dalgalarının kuveti ile sesler kulağa az şiddette kuvetli sesler ise yüksek şiddette birimi desibel`dir dB. Desibel insan kulağının işitebildiği en küçük ses sesi 30 dB Konuşma sesi 40-60 dB Bağırma sesi 80-90 dB Uçağın kalkışı 120-140 dB Tüfek patlaması yakın Mesafe 130 dB KULAK İÇİ ZARARLI SES ŞİDDETİBir çalışma yerinde gün boyunca 80 desibelin altında bir gürültü olması insan kulağını işitme kaybına karşı riskli duruma sokar, ancak 80 desibelin üzerinde önemli işitme kayıplarını başlatır. Silah ateşlemelerini kapsayan saniye kadar kısa süreli fakat 140 desibel gibi bir şiddetteki ses kulakta ciddi hasar bırakır. Genellikle yüksek frekanslı, yani tiz sesler kulak için daha tehlikelidir. Gürültülü bir ortamda konuşurken sesimizi duyurabilmek için bağırmak, kendi sesimizin bize dolgun ve boğuk gelmesi, ortamdan çıktıktan sonra kulakta çınlama, ses şiddetinin kulağa zarar verecek derecede Sesin Yayılma Hızı1-Ortamın cinsine bağlıdır Ses en hızlı katılarda, sonra sıvılarda, en yavaş da gazlarda yayılır. 2-Ortamın sıcaklığına bağlıdır Sıcaklık arttıkça sesin yayılma hızı da artar. Sesin havadaki hızı, 0oC de V=331 m/s ve 20o C de V=344 m/s dır. 3-Ortamın yoğunluğu arttıkça, sesin yayılma hızı da artar. SESİN ÖZELLİKLERİ 1-Sesin ŞiddetiSes kaynağına yapılan etkinin artması ile birlikte çıkardığı sesin şiddeti de kaynağından uzaklaştıkça sesin şiddeti şiddeti debisel dB adı verilen birimle dB arasındaki sesler normal şiddetteki seslerdir. Şiddeti 60 dB den fazla olan sesler rahatsız eder. Ses dalgası molekülleri yayılma doğrultusunda titreşirler. Bu nedenle ses dalgaları boyuna dalgalardır. 2-Sesin YüksekliğiSes kaynağının 1 sn deki titreşim sayısına sesin frekansı denir. Frekans, sesin yüksekliğinin ölçüsüdür. tanıtan özelliğine ses tınısı denir. Rezonans Ses dalgaları sert engele çarparak ışıktaki gibi yansımaya uğrar. Sesin yansıma özelliğinden yararlanarak deniz ve okyanusların derinliği ölçülebilmektedir. Kaynağın frekansı büyükse ince tiz, küçükse kalın bas ses çıkar. Titreşen telin frekansı şunlara bağlısdırTelin boyu arttıkça frekans küçülür, ses kalınlaşır. Tel kalınlaştıkça frekans küçülür, ses kalınlaşır. Telin gerginliği arttıkça frekans büyür, ses inceleşir. Telin cinsine titreşim/saniye olarak ortamda yayılma frekansı, kaynağın yayılma frekansına 20 s-1 ile 20000 s-1 frekanslı sesleri duyabilir. 3-Sesin TınıHer ses kaynağı kendine özgü ses çıkarır. Yüksek şiddetteki ses iç kulaktaki işitme sinirlerine zarar verir. Sesin şiddeti ne kadar fazlaysa zarar verme ihtimali o kadar artar. Kulağa verdiği zarar sesin şiddeti kadar maruz kalma süresi ile de ilgilidir. Sesin Şiddeti Nasıl Ölçülür Sesin şiddet birimi desibel db`dir. Bir sesin şiddedini belirtirken birim olarak db kullanılır. İnsan kulağının duyabildiği en küçük ses 0 db olarak kabul edilir. Bu oran logaritmik olarak artar. Yani 20 db, 10 db`den 10 kat daha şiddetli, 40 db, 10 db`den 1000 kat daha şiddetlidir. İnsanın 0 ila 180 db arasındaki sesleri duyduğu kabul edilir. Bazı seslerin şiddeti şu şekilde belirtilebilir. 0db İnsanın duyabildiği en düşük ses şiddeti 60 db Normal konuşma veya daktilo sesi 90 db Kamyon sesi veya çim biçme makinası sesi 100 dbAsfalt delme makinesi 115 db Konser veya barlarda yüksek sesli müzik 140 db Jet uçağı sesi Genel olarak 85 db üzerindeki sesin kulağa zararlı olacağı kabul edilirSESİN OLUŞMASISESİN MEYDANA GELİŞİ, YAYILMASI ve HIZI Sesin Meydana Gelişi Ses veren her madde veya cisim bir ses kaynağıdır. Ses kaynakları titreşerek ses meydana getirir. Titreşim, bir cismin ileri geri gidip gelme hareketidir. Ses veren her şey titreşir. Titreşen cisimler ses oluşturur. Ses veren cisimler esnektir. Esnek olan cisimler ses dalgaları meydana getirebilir ve ses dalgalarını Yayılması ve Hızı Ses dalgaları titreşim kaynağından enerji taşırlar. Bu enerji, çeşitli ortamlar tarafından iletilir. Bu esnada ortam yer değiştirmez, hareket eden madde değil, hareket yüzeyindeki dalgalar ile havada yayılan ses dalgaları farklıdır. Su dalgalarını gördüğümüz halde, ses dalgalarını göremeyiz. Ses dalgaları havada küresel olarak yayılır. Cisimlerin titreşmesi ile meydana gelen sesin kulağımıza kadar gelebilmesi için ses kaynağı ile kulağımız arasında katı-sıvı-gaz gibi esnek bir ortamın bulunması hızını değiştiren etkenler 1. Ortam sıcaklığı Sıcaklık arttıkça sesin yayılma hızı artar 2. Ortamın cinsi Katı-sıvı-gazlarda değişik Ses saniyede 340m hızla yayılır. Ses, en yavaş gazlarda, sora sıvılarda, en hızlı katılarda yayılır. Bir binanın önünde oluşan ses, arkada duyma olayı, yan binalardan yansımasıyla olmaktadır. Sesin yayılma özelliğinden yararlanılarak okyanusların derinliği ölçülebilir. Yankı, ses dalgalarının bir engele çarpıp geri dönmesidir SESİN ÖZELLİKLERİ VE REZONANSSesleri birbirinden ayırmak için; sesin Şiddetini, Yüksekliğini frekansını, Tınısını bilmek gerkir. 1. Sesin Şiddeti Ses kaynağına uzaklık. Hafif sesi kuvvetli sesten ayıran özellik. 2. Sesin Yüksekliği Frekansı Ses kaynağının 1 saniyedeki titreşim sayısı frekanstır. Yani ince sesi kalın sesten ayıran özellik erkek-kadın sesi. Frekansı büyük olan ses kaynağından kalın, frekansı küçük olan ses kaynağından ince ses verir. Titreşen telin frekansı ile telin kaynağı ve cinsi arasındaki ilişkiSonuç Kalınlıkları farklı, diğer özellikleri aynı olan telin verdiği seslerin frekansları farklıdır.İnce telin [B] verdiği ses daha incedir, frekansı büyüktür. Cinsleri farklı, diğer özellikleri aynı iki telin verdiği seslerin frekansı farklıdır. Titreşim bir telin verdiği seslerin frekansı telin yapıldığı maddenin cinsine Frekansları aynı olan ses kaynaklarından biri titreştiğinde, diğer ses kaynağının etkiyle titreşmesine rezonans denirGürültü ve Çevre Sağlığı Ses şiddeti birimi desibeldir dB. İşitilebilen en hafif şiddetindeki ses 0 sıfır desibel olarak kabul edilir. Buna işitme eşiği denir. Normal konuşma sesi 30-60 dB arasındadır. İnsan kulağı, frekansı 20 titreşim/saniyeden küçük olan sesleri işitmez fakat bu seslerden olumsuz etkilenir. Sesaltı denilen bu titreşimlerin etkisinde uzun süre kalan insanlarda sağırlıklar YALITIMI Ses Yalıtımı ve Yalıtım Teknikleri Gürültüyü oluşturan ses olduğuna göre sesi geçirmeyen ve daha az geçiren maddelerin kullanılması gürültüyü şehirlerde daha çok rahatsız edicidir. Günümüzde ses yalıtımı sağlayan malzemeler KAYDISes Kaydeden Araçlar İlk ses kaydı "fonograf" denen bir araçla yapılmıştır. Thomas Edison tarafından 1877`de icat edilmiştir Zamanla bu alanda çeşitli araçlar geliştirilmiştir. Gramafon, teyp ve modern stüdyolardaki kayıt araçlarıdır. İlk ses kaydı fonografta sesler, mum silindirlere kayıt yapılıyordu. Dönen taş plaklara kaydedilir. Sesin banda kaydedilmesiyle ses kaydı gelişti. Sesli bir filmde ses, filmin kenarına kaydedilir. Müzik kasetleri, sesin kaset içinde banda kaydedilmesiyle istediğimiz zaman, kaset çalarla tekrar sese dönüştürmemizi BilgiKatı, sıvı ve gaz maddelerde ses yayılırken bir tanecik titreşirken çevresindeki taneciklerinde titremesine neden olur. Onlarda diğerlerini titreştirir ve enerjilerini birbirlerine aktarır. Fakat her etkileşmede enerjilerinin bir kısmı kaybolur yani başka bir enerji türüne dönüşür. SESİN ÖZELLİKLERİİşittiğimiz seslerin bazısı çok şiddetli veya hafif, bazıları ince veya kalındır. Seslerdeki bu farklar, ses kaynaklarındaki sesin oluşma sebebine bağlıdır. Buna “Sesin Özelliği” denir. Sesin özelliklerini üçe ayırmak yüksekliğiSesin Şiddeti Sesin kuvvetli veya zayıf olmasını ayırt etmeyi sağlayan niteliktir. Titreşen cismin denge konumu ile yapmış olduğu uzaklığa GENLİK salınım denir. Titreşen cismin genliği arttıkça sesin şiddeti artar, genlik azaldıkça sesin şiddeti azalır. Bir davula tokmağı ile kuvvetlice vurulursa çıkan sesin şiddeti fazla, hafifçe vurulursa çıkan sesin şiddeti az olur. Sesin şiddeti debisel Db ile ölçülür. İşitme eşiğindeki sesin şiddeti 0 Db`dir. 10 Db`lik artış şiddetin iki katına çıkması Yüksekliği sesin ince veya kalın olmasını ayırt etmeyi sağlayan özelliktir. Sesin yüksekliği, ses kaynağının titreşim hızına frekansına bağlıdır. FREKANS bir saniyedeki titreşim sayısıdır ve frekans arttıkça ses incelir,frekans azaldıkça ses kalınlaşır. Kulak 20 ile 2000 frekans aralığındaki sesleri duyabilir. 20 frekans altındaki sesleri duyamayız ve bu seslere enforsonik ses altı sesler denir. 20000 frekans üzerindeki sesleri de duyamayız. Bu seslere de ultrasonik ses üstü sesler denir. Ayrıca sesi oluşturan bir cismin titreşim frekansı cismin boyuna, cinsine, kalınlığına ve gerginliğine bağlıdır. Kısa, ince ve gergin tel ince ses, kalın,,uzun, ve gevşek teller kalın ses çıkartır. HazırlayanBAYRAM TOSUN

sesin şiddetini artırarak kişinin daha iyi duymasını sağlar